Ga terug naar overzicht

Van Lege Doos tot Schatkist: De Kracht van Reflectie in Leren

Iedereen zegt dat ervaringsgericht leren het de beste leermeester is. Maar hier is de klucht: ervaring alléén is zoals een frieten uit de frituur zonder saus. Je hebt iets extra nodig om het af te maken.

Ervaring is de Hulk van leren. Niet alleen tijdens trainingssessies, maar ook als je door het dagelijkse leven navigeert. Maar, spoiler alert: zonder reflectie en debriefing daalt je leerrendement.

Ervaring is King, maar Debriefing is Queen 👑

Thiagi, bijna een jedi-meester van leren, legt uit wat ie met debriefing bedoelt: “Debriefing is het proces dat deelnemers helpt over hun ervaring na te denken, waardevolle inzichten te verwerven en die met elkaar te delen.” Vergelijk het gerust met een afterparty waar je praat over alle coole dingen die je hebt meegemaakt en erachter komt wat het allemaal betekent!

Stilstaand schaatsen

Dus, daar stond ik dan, op het ijs, met schaatsen aan mijn voeten. Ja, je hoort het goed, La Willox besloot enkele maanden geleden, op gevorderde leeftijd , om schaatslessen te nemen! 🎿 Als kind had ik nooit de kans gehad om het te leren, en ik dacht: “Waarom niet? Laten we dit avontuur aangaan!”

De instructeur, zoals Gandalf van het ijs, legde alles rustig uit. In mijn ogen leek ik een schaatspro, glijdend over het ijs zoals een pinguïn op een missie. 🐧 Maar er was een probleem – ik kwam letterlijk geen meter vooruit. Het was alsof mijn schaatsen secondelijm aan de onderkant hadden!

Op dat machtig moment had ik de keuze. Ik kon blijven doen wat ik deed al de hele tijd deed, en waarschijnlijk zou ik dan een standbeeld op het ijs worden. Of, ik kon efkes pauzeren en samen met de instructeur nadenken over wat er misging. Dus daar stonden we, zoals twee detectives die een mysterie probeerden op te lossen. Waarom kwam ik niet vooruit? Welke magische beweging had ik nodig om over het ijs te zweven zoals Anna en Elsa uit Frozen?

Dít was een reflectiemoment. Logisch in dit voorbeeld, toch? Maar guess what: vaak vergeten we in de professionele wereld deze magische momenten. Debriefing geeft een leeractiviteit betekenis. Het helpt ons brein inzichten te verankeren.

Van massa tot mijmeren: debriefing in alle vormen

Reflectiemomenten kun je inbouwen in zowel bij het leren on the job als bij georganiseerde leermomenten. Denk bij de laatste aan situaties als simulaties, rollenspel, (outdoor) teamactiviteiten of zelfs corporate gaming.

Ook de schaalgrootte kan variëren. Debriefing kan in erg grote groepen van wel honderden mensen tegelijk. In de praktijk gaan kleinere subgroepen eerst onder elkaar aan de slag om dan in een later stadium plenair te delen. Maar ook in kleinere groepen van pakweg drie tot tien personen worden ervaringen, inzichten, reflecties en verschillende perspectieven gedeeld. Tot slot werkt individuele reflectie eveneens sterk. Vraag aan deelnemers aan het einde van een oefening individueel en in stilte reflecties neer te schrijven. Ja, je kan zelfs ’s avonds in je zetel met een zak chips reflecteren over hoe je vandaag een project hebt aangepakt.

Tot slot een woordje over voorbereiding. Want die bepaalt mee het succes. Door vooraf debriefmomenten in te plannen in je line-up, wordt het een vast onderdeel van het leerproces. Vragen zoals “wat ging er goed? Wat kan anders? Welke inzichten neem je mee” zijn klassiekers die het nog altijd goed doen. Je kan naar hartenlust variëren met bijvoorbeeld de “Start-Stop-Continue”-methode. Met welke acties die ik vandaag nog niet doe wil ik starten? Wat wil ik stoppen? Wat zet ik verder zoals ik dat vandaag al doe?”

Level up met debriefing 🎮

Thiagi heeft een straf 6-stappenplan om je debriefing skills naar een hoger niveau te tillen:

1. Hoe voel je je?: Oké, tijd om te reflecteren! In de eerste stap willen we weten: “Hoe voel je je?” We geven ruimte aan de emoties die tijdens de leeractiviteit zijn opgekomen. Of het nu frustratie, verwarring, twijfel of blijdschap is, het is belangrijk om deze emoties te erkennen. Voordat we naar een rationele beoordeling gaan, moeten we eerst onze gevoelens een plek geven.
2. Wat is er gebeurd?: We gaan rationeel en chronologisch door de observaties van iedereen heen. Hebben we dezelfde dingen gezien? In deze fase krijgen we een compleet beeld van de feiten.
3. Wat hebt je geleerd?: Nu komen we een essentiële: leerinzichten! Simpelweg vragen “Wat heb je geleerd?” Het is een eenvoudige maar krachtige vraag die helpt om tot de essentie te komen.
4. Link naar de echte wereld: in deze fase slaan we een brug tussen de veilige leercontext en de hectische wereld daarbuiten. Stel vragen in de trend van “Waar zie je de link naar jouw specifieke werkcontext?” Hiermee daag jedeelnemers uit om de verbinding te leggen met de rauwe realiteit.
5. Wat als?: Duw deelnemers naar een volgend reflectieniveau door hen de leerinzichten te laten vertalen naar andere werksituaties dan diegene die ze in de opleiding hebben besproken. Op die manier kunnen inzichten worden toegepast in een brede, realistische context.
6. Wat nu?: Moedig deelnemers aan om een concreet actieplan op te stellen om de nieuwe inzichten toe te passen in de ‘echte’ wereld buiten de trainingscontext.

Gecontroleerde flexibiliteit

Debriefing is als een dans – je moet de stappen kennen, maar tegelijk moet je ook flexibel zijn. Voel de vibe van de groep en pik daarop in. Wees spontaan en hou tegelijk ook de tijd en dynamiek in de gaten. En vergeet niet: écht leren kost tijd, dus zorg ervoor dat je genoeg tijd hebt om te reflecteren.

Samengevat

Vergelijk ervaring met een bakje (droge) frieten en debriefen met de saus die het af maakt. Ervaring alleen is géén garantie dat mensen eruit leren. Pas als mensen bewust nadenken over hun ervaring komen ze tot waardevolle inzichten. Dus, laten we die hersenen aan het werk zetten, reflecteren, en de wereld veroveren met nieuwe inzichten! 🧠🎉